Bilinen cihan, kara delikler, hipernovalar ve birleşen nötron yıldızları üzere heyecan verici nesnelerle dolu olsa da bunların tümü, fizikçilerin var olabileceğini düşündükleri fakat şimdi bulamadıkları şeylere kıyasla epey sıkıcıdır. Tahminen de bunların başlıcaları, teorik olarak uzay/zamanın modüllerini birleştiren ve uzak yerlere kestirme bir yol sağlayan solucan delikleridir. Biz de bu yazımızda bu bahisten bahsediyoruz.
Kaynak: https://www.iflscience.com/the-black-…
Solucan deliklerinin varolma mümkünlüğü, bilimkurgu muharrirleri için büyük bir ilham kaynağı olmuştu.
Çünkü bu müelliflerin keşfetmek istediği uzak yıldız sistemlerine ışık suratında gitmeleri, fizikî maddelere büyük bir engeldi. Pek çok fizikçi bu deliklerin var olduklarına ya da en azından üç boyutlu objelerin içlerinden ziyan görmeden geçebileceğine kuşkuyla bakıyor. Fakat teleskoplar geliştikçe, bir soru gittikçe daha rahatsız edici hale gelmeye başlıyor: Şayet solucan delikleri gerçekse, neden hala onları bulamadık? Dört Bulgar fizikçi yaptıkları bir çalışmada bu soruya farklı bir karşılık öneriyor: Bu delikleri daha evvel gördük, ancak şimdi tam olarak ne olduklarını anlayamadık.
Tespit ettiğimiz kara deliklerin büyük çoğunluğu ya etraflarındaki yıldızlar üzerindeki kütleçekimsel tesirlerinden ya da birikim disklerinden fışkıran husus jetlerinden biliniyor.
Bunlardan rastgele biri solucan deliği olsaydı, bilmemiz pek mümkün olmazdı. Lakin ‘Event Horizon Telescope Collaboration’ın M87 galaksisi etrafındaki kutuplaşmayı gözlemlemesi ve Sagittarius A üzerindeki takibi farklı durumlar. Bu durumlarda, nesnelerin olay ufuklarında gölgelerini gördük ve bir solucan deliğine bakıyorsak bir şeyler fark etmeyi umabiliriz.
Solucan delikleri mümkünlüğü fizikçiler için o kadar heyecan verici ki, Kasım ayının başından beri bu kavramı araştıran 12 yeni makale yayınlandı.
Ancak Sofya Üniversitesi’nden Petya Nedkova ve ortak yazarların belirttiği gibi, bunların neye benzeyeceklerini bilmiyoruz. Makale bunu ele almaya çalışıyor ve yüksek açılardan bakıldığında solucan deliklerinin gördüğümüz hiçbir şeye benzeyeceği sonucuna varıyor. Ancak küçük eğim açıları için yazarlar, bir solucan deliğinin bir kara deliğe “çok benzer bir kutuplaşma modeli” göstereceğini düşünüyorlar. Sonuç olarak, tahminen 17°’lik bir açıyla görülen M87, aslında bir solucan deliği olabilir ve bunu bilmiyor olabiliriz.
Bu, solucan deliklerini kara deliklerden ayırt edememeye mahkum olduğumuz manasına gelmiyor.
Yazarlar, ‘Solucan deliği uzay-zamanlarındaki kutuplaşma yoğunluğunun Schwarzschild kara deliğine kıyasla bir büyüklük sırasına kadar büyüyebildiği, güçlü lensli görüntüler için daha önemli ayrımlar gözlemlenebildiğini’ yazıyor. Burada bahsedilen lensli merceklenme, yerçekimsel mercek oluşturan delikle aramızdaki büyük kütleli bir objeden değildir. Bunun yerine fotonların yollarının, deliğin muazzam yerçekimi alanı tarafından çarpıtılarak, bize yanlışsız ilerlemeden evvel deliğin etrafında kısmi bir döngü tamamlamalarına neden olur.
Yazarların yaptığı üzere, unsurun yahut ışığın bir solucan deliğinden her iki istikamette de geçebileceğini varsayarsak, durum daha da karmaşıklaşıyor.
Eğer durum buysa araştırmacılar, “deliğin ötesindeki bölgeden gelen sinyallerin evrenimize ulaşmasını” bekliyorlar. Bu sinyaller, potansiyel olarak deliğin etrafında gördüğümüz diskin polarize manzarasını değiştirecek. İşte bu da, muharrirlerin ‘solucan deliği geometrisinin tespiti için karakteristik bir imza’ dediği şeyi bizlere sağlıyor olabilir.
Var olduklarını doğrulamak için solucan delikleri bulma konusundaki ilginin ve yıldızlararası seyahati mümkün kılabileceklerinin yanı sıra, çok yaklaşmadan onları kara deliklerden ayırt edebilmek âlâ bir şey.
Nedkova, “Objenin yakınlarında olsaydınız, bunun ne olduğunu anlamak için çok geç olurdu. Öldüğünüzde ya da delikten geçtiğinizde farkı anlamış olurdunuz” diyor. Muharrirler yaptıkları bu araştırmaların sonuçlarını, kara deliğin yörüngesinde dönen ‘manyetize edilmiş bir sıvı halkasının basitleştirilmiş bir modelinden’ bulduklarını belirtiyorlar. Daha gelişmiş modeller, solucan deliklerini kara deliklerden diğer formlarda ayırt etmek için kullanılabilecek farklılıkları ortaya çıkarabilir.
Siz bu bahis hakkında ne düşünüyorsunuz? Yorumlarda buluşalım!
